Inscenizacje Dybuka w Polsce

Strona główna
Wystawa
Mapa
Lista przedstawień
O projekcie

English version
Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa

O projekcie

Ekspozycja prezentuje przedstawienia teatralne Dybuka Szymona An-skiego powstałe na ziemiach polskich w okresie stu lat pomiędzy warszawską prapremierą z 9 grudnia 1920 a współczesnością.

Dlatego pomija nakręcony w 1937 w Warszawie i w Kazimierzu nad Wisłą, w całości zachowany, jidyszowy film w reżyserii Michała Waszyńskiego, choć go w komentarzach parokrotnie przywołuje. Celowo też ignoruje słynnego Dybuka Habimy pokazywanego w 1926, 1930 i 1938 w polskich miastach, ponieważ wystawiony został po hebrajsku przez Jewgienija Wachtangowa w 1922 w Moskwie w Związku Sowieckim, był zaś potem wznawiany w Tel-Awiwie w Ziemi Izraela.

W ramach ekspozycji natomiast przypominamy spektakle grane przez żydowskie zespoły w jidysz oraz po polsku zarówno w okresie międzywojennym, przede wszystkim w ramach cyklu przedstawień działającego na pograniczu obu kultur Marka Arnsteina, jak i po 1988 roku w sytuacji rozpamiętywania Zagłady. Stuletnie dzieje sceniczne Dybuka stały się bowiem odbiciem współistnienia Polaków i Żydów oraz wzajemnego przenikania się ich teatrów.

Odnotowaliśmy jedynie najgłośniejsze przedstawienia jidyszowe z międzywojnia na ogół opisane, bo repertuar teatrów żydowskich w Polsce w niewielkim stopniu został opracowany. Ale dokumentacja spektakli polskich z Dwudziestolecia również nie jest kompletna, bo nie mogliśmy sobie pozwolić na gruntowną kwerendę, której dotąd nikt nie próbował dokonać. Prezentujemy mimo wszystko szereg nieznanych wcześniej ustaleń. A jeśli pojawią się materiały, do których nie dotarliśmy, będziemy się starali je wprowadzać do ekspozycji.

W przypadkach współczesnych inscenizacji postdramatycznych, opartych na kompilacjach rozmaitych tekstów, o uwzględnieniu decydowała obecność nazwiska Szymona An-skiego na afiszu, a także kwestii z jego sztuki w scenariuszu. Parafrazy sygnowane nazwiskiem innego niż An-ski dramatopisarza lub reżysera zostały więc pominięte.


Wystawa została opracowana w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie w ramach projektu „DYBUK na stulecie” sfinansowanego przez Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017–2022.


Dokumentacja przedstawień i komentarze: Rafał Węgrzyniak
Projekt graficzny i realizacja ekspozycji: Janusz Legoń
Przekład: Katarzyna Pastuszak